نقد و بررسی درسنامه‌های متون ادبی- تاریخی

مفهوم‌شناسی تطبیقی «جاهلیت» در قرآن و متون تاریخی و ادبی

واژه‌ی «جهل» که اساس اصطلاح «جاهلیت» را تشکیل می‌دهد در نزد بیشتر واژه‌شناسان در مقابل «علم» و از منظر برخی از آنان در مقابل «حلم» قرار می‌گیرد، لکن در عرف آیات قرآن نقیض اصلی کلمه‌ی«عقل» است، به گونه‌ای که با تحلیل آیات متحدالموضوع به این مهم رهنمون می‌شویم که علم ماده‌ی تعقل است و حلم نیز از مسببات و جَلَوات عقل به شمار می‌رود؛ از این‌رو در چشم‌انداز قرآن جاهلیت به تمامی امور مخالف علم و عقل اط...

از نقد تاریخی تا نقد متون تاریخی (گفت و گو با دکتر احمد پاکتچی)

تنظیم نقد و بررسی یادداشت های محمود فرخ بر متون ادبی و تاریخی فارسی

حاشیه نگاری و یادداشت نویسی بر آثار برجست? پیشینیان قدمتی دیرینه داشته و همواره مورد توجه بزرگان و دانشمندان بوده است. این گونه حواشی و یادداشت ها که در بر دارند? مطالب ارزنده و مفیدی بوده گاه به صورت اثری مستقل درمی آمده است. سید محمود فرخ خراسانی به عنوان شاعر، ادیب و محقق حوز? زبان و ادبیات فارسی در دوران معاصر به پیروی از همین سنت دیرینه به حاشیه نگاری و یادداشت نویسی بر تعدادی از آثار و کت...

اصطلاح دیوانی «پروانه» در متون ادبی و تاریخی فارسی تا قرن هشتم

نظام حکومتی و تشکیلات اداری ایران در طیّ تاریخ تغییر کرده است. بعضی از مشاغل و مناصب و همچنین اصطلاحات دیوانی در دوره‌هایی متداول بوده و به‌تدریج ازمیان­رفته است. چه­بسا تعدادی از این واژه‌ها، تحول معنایی یافته‌اند و امروز تعریف و کاربرد دقیقِ بعضی از آنها برای ما ناشناخته است. گاه این واژه‌ها در متون ادبی و تاریخی فارسی آمده و نویسندگان و شاعران با آ‌نها تعابیر و ترکیبات خیال‌انگیز ساخته‌اند. تح...

تحلیل ظرفیت بوطیقایی اسناد مجازی در فهم و نقد متون ادبی

«اسناد مجازی» یکی از صنایع ادبی است که در سطح «جمله» شکل می‌گیرد؛ به‌این‌ترتیب که «گزاره» به «نهادی» که براساس «طرح واژگانی» زبان با آن متناسب نیست، اسناد داده می‌شود. قاطبۀ بلاغیون کهن و معاصر به ظرفیت بوطیقایی اسناد مجازی عنایت وافی نداشته‌اند؛ درحالی‌که این صنعت در فهم ادبیت متن از لحاظ ساحت آفرینش و خیال و تأثیر آن در ساختمان زبان و همچنین بیان بلاغی نقشی بسزا دارد؛ در این پژوهش با روش توصی...

نقد و تحلیل شیوه سعید نفیسی در تصحیح متون ادبی کلاسیک فارسی

احیای آثار مکتوب هر جامعه، راهی برای شناخت بهتر فرهنگ و تمدن آن جامعه است. دانش نقد و تصحیح متون در نظر دارد با بررسی نسخه‌های خطی گذشتگان، غبار تحریف و دگرگونی را ـ که به واسطه گذشت روزگار بر چهره آن‌ها نشسته ـ فرو نشاند. سعید نفیسی از محققان پیشرویی است که در این راه گام نهاد و متونی را برای نخستین بار به شیوه انتقادی تصحیح کرد. نفیسی در برهه‌ای از زندگی در تصحیح متون، شیوه‌های انتقادی معمول ...